Najczęstsze powikłania po udarze
Udar mózgu jako jeden z najpoważniejszych stanów medycznych może prowadzić do trwałych konsekwencji zdrowotnych. Powikłania po udarze mogą różnić się w zależności od jego rodzaju, lokalizacji oraz szybkości podjęcia leczenia, ale również od czasu, jaki upłynął od tego zdarzenia. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia rehabilitacja mają zdecydowanie najistotniejsze znaczenie dla zminimalizowania jego skutków. Jakie są najczęstsze powikłania poudarowe, co je wywołuje oraz jakie są sposoby radzenia sobie z nimi?
Jakie są główne ruchowe następstwa udaru?
Powikłania po udarze mózgu występują zarówno bezpośrednio po nim, ale mogą też pojawić się dopiero po dłuższym czasie, nawet po roku od zdarzenia, kiedy oprócz takich samych problemów jak w ostrej fazie można zaobserwować pojawienie się nowych, wcześniej niezidentyfikowanych u danego pacjenta.
Jednym z głównych następstw udaru są problemy z poruszaniem się, a często również częściowy paraliż. Te dolegliwości objawiają się poprzez niedowład czyli osłabienie siły mięśniowej lub całkowitą utratę ruchomości jednej strony ciała. Towarzyszą temu także problemy z koordynacją ruchową i utrzymaniem równowagi. Dzieje się tak dlatego, że udar powoduje uszkodzenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za kontrolę ruchów. Zarówno bezpośrednio po udarze, jak i w okresie kolejnych miesięcy u pacjentów można zaobserwować często znaczny deficyt ruchowy, nierzadko połączony z lękiem przed poruszaniem się w wyniku np. wcześniejszych upadków lub urazów wynikających z choroby.
Podstawą rehabilitacji u pacjenta z ograniczoną ruchomością bezpośrednio po udarze, jak i w późniejszym okresie, niejednokrotnie wieloletniej jest fizjoterapia oraz kinezyterapia, pomagające w odbudowie siły mięśniowej i poprawie mobilności chorego. Niekiedy też konieczne jest korzystanie przez pacjenta z przyrządów pomocniczych przy poruszaniu się i przemieszczaniu, takich jak laski, chodziki czy wózki inwalidzkie.
Powikłania udaru mózgu to także spastyczność mięśni oraz towarzyszące jej dolegliwości bólowe. Przejawem jest tu sztywność mięśni i kłopoty z ich rozluźnieniem, a także tzw. ból neuropatyczny czyli wynikający z uszkodzenia nerwów. Jest to efektem uszkodzenia mózgu, które zakłóca sygnały na linii mózg – mięśnie. Standardowym postępowaniem rehabilitacyjnym jest tu fizjoterapia, a także masaże rozluźniające mięśnie. Niezbędna może się też okazać terapia lekami, które nie tylko działają przeciwbólowo, ale także rozluźniająco.
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Skontaktuj się z nami
Zaburzenia o charakterze poznawczym oraz problemy z mową
Zaburzenia mowy i języka czyli inaczej afazja to częste powikłania udaru, objawiające się trudnościami z mówieniem, jak również rozumieniem mowy, pisaniem oraz czytaniem. Często pacjenci tracą również zdolność do wyrażania myśli lub ich formułowania, co jest następstwem uszkodzenia lewego płata mózgu, odpowiedzialnego za funkcje językowe. W takich przypadkach niezbędna jest rehabilitacja logopedyczna, która obejmuje ćwiczenia mowy, ale także uczy wykorzystywania alternatywnych metod komunikacji, takich jak obrazki czy aplikacje wspomagające mowę.
Pacjentów dotykają także demencja poudarowa oraz zaburzenia poznawcze, co przejawia się przede wszystkim w postaci problemów z pamięcią, koncentracją czy podejmowaniem decyzji, ale także jako trudności z planowaniem czy rozwiązywaniem problemów. Takie następstwa wynikają z uszkodzenia przez udar tych obszarów mózgu, które odpowiadają właśnie za funkcje poznawcze. W takich przypadkach postępowanie rehabilitacyjne skupia się na terapii neuropsychologicznej oraz ćwiczeniach stymulujących mózg. Może również zostać wprowadzona farmakoterapia wspomagająca funkcje poznawcze w przypadku wystąpienia demencji poudarowej.
W związku z tym, że udar może wpłynąć na mięśnie i nerwy odpowiedzialne za proces połykania u niektórych pacjentów może dojść do powikłań po udarze mózgu w postaci zaburzenia jakim jest dysfagia czyli trudności w połykaniu pokarmów i płynów. Z tych problemów wynika natomiast ryzyko zachłyśnięcia się bądź aspiracji pokarmu do płuc, co skutkuje często infekcjami, z zapaleniem płuc włącznie. W przypadku pojawianie się tego typu następstw konieczna jest konsultacja z logopedą, który specjalizuje się w terapii tego schorzenia, jak również zmiana w diecie, a w szczególności w konsystencji pokarmów – spożywanie pokarmów miękkich lub też zagęszczanie płynów.
Co mówią o nas nasi Pacjenci?
Zachęcamy także do zapoznania się z historiami naszych Pacjentów Historie pacjentów – Comfort Life
Jakie są następstwa natury psychicznej?
Nierzadko pacjentów dotykają powikłania po udarze niedokrwiennym mózgu bądź powikłania po udarze krwotocznym mózgu w postaci problemów emocjonalnych związanych z ich sytuacją zdrowotną, a co za tym idzie także życiową, włącznie z popadaniem w depresję. Objawy takich problemów to uczucie smutku, beznadziei i utraty zainteresowania codziennymi czynnościami, ale także nagłe, niekontrolowane zmiany nastroju. Takie zaburzenia są wynikiem biologicznych zmian zachodzących w mózgu po udarze, jak również psychologiczną reakcją na utratę sprawności i samodzielności. W takim przypadku pacjent powinien brać udział w terapii psychologicznej indywidualnej bądź grupowej.
Jakie jeszcze powikłania mogą towarzyszyć udarowi?
Do częstych problemów osób po udarze, które często mają wtórny charakter, są np. problemy z trzymaniem moczu oraz problemy z jelitami, a konkretnie zaparcia wynikające z ograniczonej mobilności i niewielkiej aktywności ruchowej, bądź problemy z kontrolowaniem wydalania. W takim wypadku zalecane są regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, a w skrajnych przypadkach także zastosowanie cewnika bądź leków regulujących pracę pęcherza.
Po przejściu udaru istnieje spore ryzyko, że przydarzy się on tej samej osobie kolejny raz. Ryzyko jest większe, szczególnie w okresie pierwszego roku po zdarzeniu, a przyczyną mogą być tu nieprawidłowo kontrolowane czynniki ryzyka – m.in. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy hipercholesterolemia. Zatem u osób po udarze, poza rehabilitacją zalecane są też regularne wizyty kontrolne u lekarza oraz profilaktyczne stosowanie leków przeciwzakrzepowych. Do tego powinna zostać włączona zdrowa dieta, ruch i pozbycie się nałogów, w szczególności palenia papierosów.
U niektórych chorych po udarze pojawiają się także problemy ze wzrokiem, przejawiające się podwójnym widzeniem, utratą części pola widzenia czy trudnościami z oceną odległości. Następstwo takie pojawia się wówczas, gdy do udaru doszło w obszarach mózgu, które są odpowiedzialne za kontrolowanie wzroku. Pacjent w takiej sytuacji powinien zostać poddany terapii widzenia, obejmującej m.in. ćwiczenia wzmacniające funkcje wzrokowe.
I jeszcze jedna z częstszych kategorii następstw poudarowych – problemy sercowo-naczyniowe, przejawiające się np. migotaniem przedsionków czy podwyższonym ryzykiem zawału serca, ponieważ udar często współwystępuje z chorobami z tej kategorii. W takiej sytuacji stosuje się leki obniżające ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, a pacjent powinien być pod stałą opieką kardiologiczną.
Udar mózgu powikłania bywają różnorodne, mogą pojawiać się bezpośrednio po nim lub też dopiero po kilku czy kilkunastu miesiącach od zdarzenia i wpływać przy tym na wiele aspektów życia chorego. Każdy przypadek oczywiście jest indywidualny, a sukces rehabilitacji zależy w dużej mierze od wczesnej interwencji, ale także zaangażowania pacjenta oraz współpracy z zespołem specjalistów, w tym neurologów, fizjoterapeutów, logopedów czy psychologów. Bardzo istotne jest również wsparcie bliskich, zapewnienie pacjentowi właściwej opieki oraz konsekwencja w działaniu, co łącznie może się przyczynić do znaczącej poprawy jakości życia po udarze.
